…in tijden van virale boodschappen, fake news, pay walls en de commercialicering van journalistiek en media.
Ik stel mezelf al een tijdje de vraag hoe en waar ik mijn nieuws, informatie, analyses en (verschillende) meningen vandaan haal.
Publieke media
Momenteel bezoek ik regelmatig de website van de Vlaamse Nationale Radio en Televisie – de VRT – voor lokaal (Belgisch) en globaal nieuws. Ik geloof in de potentiële kracht van sterke publieke media als ze politiek onafhankelijk zijn en vrij van commerciële mechanismen.
Het huidige politieke klimaat in Vlaanderen en België – gedomineerd door rechtse, conservatieve en neoliberale krachten – oefent veel druk uit op deze instellingen. Om de bedrijfsmedia te bevoordelen en te beschermen, worden de publieke media meer en meer gebonden, beperkt en ondergefinancierd. In theorie zou de redactionele onafhankelijkheid gewaarborgd moeten zijn. Maar ik geloof niet dat dit het geval is als ik zowel klokkenluiders (kritische stemmen van binnenuit), externe waarnemers en onderzoekers hoor als ik observeer hoe programma’s worden gemaakt, hoe interviews met politici worden gedaan, hoe politieke mainstream machten zoveel zendtijd krijgen in vergelijking met kleinere en radicalere oppositiestemmen, …..
Heel specifiek lijkt de website van de VRT sterk beïnvloed door de huidige trend van het publiceren van click-bait, minder relevant nieuws (zoals showbizz, celebritycultuur,…) en minder long reads in plaats van diepgravende artikels.
Pano en Tegenlicht lijken uitzonderingen op de regel. Beiden (her)zenden buitenlandse onderzoeksjournalistiek uit in de vorm van documentaires op respectievelijk de Vlaamse en Nederlandse publieke televisie. Fundamenteel verschillende visies en kritiek en alternatieven voor bestaande problemen worden niet geschuwd.
Sociale media
Aan de andere kant zijn sociale media – vooral Facebook – behoorlijk aanwezig in de tijd die ik online doorbreng. Ik geloof dat ik verbonden ben met heel wat interessante mensen die interessante dingen te delen hebben.
Ik probeer nietszeggende inhoud te verminderen door mensen te “ontvolgen” als ik vaak het gevoel heb dat wat ze delen onbelangrijk is voor wat mij interesseert en wat ik geloof en als de inhoud van die gebruikers mijn sociale media-ervaring niet rijker maakt.
Ik ben me er ook van bewust dat er gigantische bedrijfsalgoritmes actief zijn die beslissen welke inhoud ik te zien krijg, wanneer ik het te zien krijg en welke inhoud ze liever niet zien.
Een andere zeer verontrustende kwestie is hoe sociale media de emoties van individuen en dus van de hele gemeenschap beïnvloedt. On the one hand, users often compare their own shared content and how many (positive) feedback they get with the content and feedback that others get.
On the other hand, and that is even more the disturbing, platforms like Facebook developed and introduced mechanisms to gather information about my and other peoples emotions and they even try to influence it. This happens through the more advanced feedback options via the emoticons instead of the “I like” option from the early days and by using this information in the algorithm that decides what content and advertisement you get to see. Targeted advertisement works better when advertisers have knowledge and influence on your emotions. Als je je bijvoorbeeld verdrietig voelt, ben je misschien eerder geneigd om goederen te kopen en te consumeren als dat je troost.
Een ander neveneffect van het (overmatige) gebruik van sociale media is dat ik merk dat ik zo gewend ben om alleen maar kleine stukjes tekst te lezen of zelfs alleen maar koppen, of het nu click-bait is of niet. Door de hoeveelheid korte lezingen die me worden aangeboden en door andere persoonlijke redenen ben ik niet altijd in staat om gefocust en gemotiveerd te blijven voor lange lezingen.
Alternatieve sociale mediaplatformen zoals Diaspora, WT:social,… zijn een interessant onderwerp maar niet het doel van deze blogpost.
Interessante informatiebronnen en meningen
Omdat ik het belangrijk vind om me te verdiepen in zaken in een complexe wereld, wil ik een tegenwicht bieden aan deze ontwikkelingen rond traditionele en sociale media in mijn persoonlijke online leven, en hopelijk iets bijdragen aan hetzelfde proces dat anderen zouden kunnen doormaken. Als antikapitalist zoek ik ook naar analyses buiten het kapitalistische en neoliberale kader.
Ik wil een paar bronnen delen die ik erg nuttig vind, zowel voor mijn lokaal nieuws over België en in mijn eigen taal Nederlands als voor meer globaal nieuws in het Engels (of in het Frans, hoewel ik minder goed ben in het lezen in die taal).
Ik ben ook op zoek naar meer bronnen met kritische informatie, dus ik sta open voor suggesties die je me kunt sturen in privéberichten (via e-mail, facebook of instagram) of hier kunt posten als commentaar.
Engelstalige alternatieve media
Redfish.Media: (EN), online video en tekst
“We zijn Redfish begonnen om een platform te creëren voor de mensen die centraal staan in hun eigen verhalen en om te erkennen dat die verhalen altijd deel uitmaken van een groot geheel dat ons allemaal verbindt: We zijn 100 procent redactioneel onafhankelijk en hebben de unieke positie om een wereldwijd bereik te hebben via ons moederbedrijf Ruptly, dat onze inhoud beschikbaar stelt aan meer dan 1200 klanten in 89 landen.”
Duits maar vooral wereldwijd gericht
CrimethInc: (EN)
“is een rebellenalliantie-een gedecentraliseerd netwerk dat zich inzet voor anonieme collectieve actie-een uitbraak uit de gevangenissen van onze tijd. We streven ernaar om ons leven en onze wereld opnieuw uit te vinden volgens de principes van zelfbeschikking en wederzijdse hulp.”
Real News Network: (EN) online, tekst en video
“The Real News Network (TRNN) produceert onafhankelijke, controleerbare, op feiten gebaseerde journalistiek die gewone mensen betrekt bij het oplossen van de kritieke problemen van onze tijd. Zoals de legendarische journaliste Ida B. Wells zei: “Het volk moet weten voordat het kan handelen, en er is geen opvoeder te vergelijken met de pers.”
Canadees/Amerikaans maar wereldwijd gericht
DemocracyNow: (EN) online, tekst, video en podcasts
“The Real News Network (TRNN) produceert onafhankelijke, controleerbare, op feiten gebaseerde journalistiek die gewone mensen betrekt bij het oplossen van de kritieke problemen van onze tijd. Zoals de legendarische journaliste Ida B. Wells zei: “De mensen moeten weten voordat ze kunnen handelen, en er is geen opvoeder te vergelijken met de pers.””
Amerikaans maar ook wereldwijd gericht
Nederlandstalige alternatieven voor traditionele media
Apache : (NL) // online, tekst
Onderzoeksjournalistiek met een focus op lokale, Belgische kwesties in politiek, economie en samenleving.
Gefinancierd door
- – abonnementsgelden van leden en ledenverenigingen. Voor individuen tussen 6 en 10 euro per maand afhankelijk van lengte en type lid (studenten hebben reductie)
- – overheidssubsidies
Vrij van advertenties.
De Wereld Morgen: (NL) // online, tekst, foto en video
Mediaplatform voor zowel individuele bloggers als maatschappelijke organisaties zoals vakbonden, linkse politieke partijen in de vorm van een selectie gemaakt in een soort redactie. Zowel lokaal Belgisch als globaal nieuws en opinie.
Gefinancierd door- Donaties voor individuen als lidorganisaties uit het maatschappelijk middenveld
- overheidssubsidies
De Wereld Morgen is een project waar de vzw GetBasic bij betrokken is. Er zijn banden met de politieke partij “Partij van de Arbeid” PVDA, waardoor sommigen de afhankelijkheid van dit project bekritiseren en in vraag stellen.
Mo* Magazine : (NL) / online en 3 maandelijks magazine, tekst, podcasts
Journalistiek mediaproject dat zich richt op globale trends en lokale nieuwsrealiteit van over de hele wereld.
Gefinancierd door - vergoedingen van lidorganisaties uit het maatschappelijk middenveld
- overheidssubsidies
- eigen inkomsten van betalende leden, advertenties voor evenementen van lidorganisaties,…
- KifKif (NL): online, tekst en podcasts
Kif Kif is een interculturele beweging die strijdt voor gelijkheid en tegen racisme. Ze bieden geschreven webartikelen, publiceren audiopodcasts en eBooks, ze organiseren kleinschalig onderzoek en ze…
Charlie Magazine : (NL) , online, tekst
Charlie Magazine was een Belgisch webzine dat een vrouwelijke kijk bood op de wereld zonder taboes.
Vrije Bond / Buiten de orde : (NL) online en 3 maandelijks magazine, tekst
“De Vrije Bond is een groep mensen die een andere samenleving probeert op te bouwen: een samenleving zonder hiërarchieën, zonder onderdrukking en zonder uitbuiting van mens, dier en milieu; een anarchistische samenleving waarin we op basis van gelijkwaardigheid met elkaar omgaan. De leden van de Vrije Bond werken allemaal op hun eigen manier, in hun eigen stad, buurt, baan of actiegroep, aan zo’n samenleving. Ze doen dit door directe actie, door discussies te organiseren, artikelen te schrijven of informatie te verstrekken. De Vrije Bond dient als platform om elkaar te ontmoeten, ervaringen uit te wisselen, theorie en strategieën te ontwikkelen, maar ook om activiteiten te organiseren en te ondersteunen.”
De Vrije Bond geeft het kwartaalblad ‘Buiten de Orde’ uit. Het staat vol met informatie, interviews en discussies over onder andere anarchisme, zelfbeheer, arbeidersstrijd, mensenrechten, antifascisme, antimilitarisme, milieuacties, verzet en onafhankelijke cultuur. Het tijdschrift is gratis voor leden van de Vrije Bond, en te koop voor alle anderen.
Gefinancierd door leden en volledig advertentievrij.
Engelstalige individuele opiniemakers
Naomi Klein (EN)
Naomi Klein is een Canadese journaliste, schrijfster en sociaal activiste die bekend staat om haar politieke analyses en kritiek op de globalisering van bedrijven en op het kapitalisme. Ze heeft geschreven over milieukwesties in relatie daarmee. Met haar theorie over “Shock doctrine” verklaart ze een nieuwe vorm van kapitalisme waarbij rechtse en neoliberale politici collectieve shocktoestanden na natuurrampen, terroristische activiteiten en de corona gebruiken om maatregelen door te drukken die in andere omstandigheden nooit geaccepteerd zouden worden.
Noam Chomskey (NL) , online en in boeken, tekst
Noam Chomsky is een Amerikaans filosoof, taalkundige, cognitief wetenschapper, historicus, sociaal criticus en politiek activist.
Slavoj Zizek (EN), online en boeken, tekst
Slavoj Žižek is een Sloveense filosoof en academicus. Hij houdt zich onder andere bezig met continentale filosofie, politieke theorie, culturele studies, psychoanalyse, filmkritiek, marxisme, hegelianisme en theologie.
Murray Bookchin (EN), online en boeken, tekst
Murray Bookchin was een Amerikaans sociaal theoreticus, schrijver, redenaar, historicus en politiek filosoof. Als pionier in de ecologiebeweging formuleerde en ontwikkelde Bookchin de theorie van sociale ecologie en stadsplanning binnen het anarchistische, libertair-socialistische en ecologische gedachtegoed.
Nederlandstalige individuele opiniemakers
Saskia Van Nieuwenhove: (NL), online, tekst
Saskia Van Nieuwenhove is actief in de “bijzondere jeugdzorg” en bericht daarover en over justitie, kinderen, jongeren en de samenleving.
Jan Blommaert: (NL), online, tekst
Jan Blommaert is een Belgisch sociolinguïst en taalantropoloog, hoogleraar Taal, Cultuur en Globalisering en directeur van het Babylon Center aan de Universiteit van Tilburg. Hij wordt beschouwd als een van ’s werelds meest vooraanstaande sociolinguïsten en taalantropologen en heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de sociolinguïstische globaliseringstheorie, waarbij hij zich richt op zowel historische als hedendaagse patronen van de verspreiding van talen en vormen van geletterdheid, en op blijvende en nieuwe vormen van ongelijkheid die voortkomen uit globaliseringsprocessen.
Dirk Draulans (NL), online, boeken en columns, tekst
Dirk Draulans is een Belgische bioloog, journalist en schrijver. Hij schrijft over de natuur en de relatie die wij als moderne menselijke samenleving daarmee hebben.
Dirk De Wachter (NL), online en boeken
Dirk De Wachter is een Belgische psychiater en docent in het hoger onderwijs. In zijn geschriften is hij vaak erg kritisch over de moderne maatschappij en de psychologische impact die het heeft op individuen.
Stijn De Paepe (NL), online, boeken en columns in krant (ondertussen overleden)
Stijn De Paepe is een Belgische dichter die dagelijks een gedicht publiceert in de Belgische krant De Morgen, vaak met een sociaal-politieke kritiek erin verwerkt.
Loesje (NL, EN), online, boeken, gedichten
Loesje is de naam van een fictief meisje dat posters of humoristische poëtische teksten schrijft en in de openbare ruimte plakt. De teksten van Loesje hebben vaak een positieve en humanistische insteek en je kunt er kritiek op de maatschappij in lezen. Loesje is begin 1983 opgericht door verschillende activisten in Nederland.